Tuinstraat 4 t/m 42 en Geertebolwerk 19 geplaatst op: 01-01-0001

Een van de zijstraatjes die grenzen aan de Catharijnesingel, in de buurt van de Springweg, kent een verbazingwekkende geschiedenis. De Tuinstraat ontstond toen in 1826 het Hofje van Veelo werd gebouwd. In die periode kwam de industriële revolutie op gang en daarmee ontstond de behoefte aan woningen voor de arbeiders die naar Utrecht kwamen om te werken. Het Hofje van Veelo is een dergelijk complex voor arbeiders en is uniek voor Utrecht. De woningen, of toen 'kameren' genoemd, zijn gebouwd als commercieel project door Pieter Veelo, maar het grootste deel is in 1987 opnieuw opgebouwd.

De rij met oneven nummers werd al rond 1959 afgebroken in verband met de slechte staat van de huisjes. Omdat de toestand van de overgebleven woningen aanzienlijk verslechterde, ontstonden er plannen om het complex geheel te slopen. Daarvoor in de plaats zou grootschalige nieuwbouw komen met een garage voor 150 auto's, met een ingang aan het Geertebolwerk (Zilverstraat) en de Tuinstraat. Dankzij diverse protesten werd van dit plan af gezien en werden er vanaf 1982 restauratie plannen gemaakt, maar deze plannen kwamen eigenlijk neer op sloop en nieuwbouw. De monumentencommissie sloot zich aanvankelijk bij de gemeente en K'77 aan en zag geen mogelijkheid voor behoud van de arbeiderswoningen. De woningcorporatie gaf ook aan:

'Wel dient duidelijk te zijn dat in verband met de doelstelling van K'77 het historisch belang niet bovengeschikt mag zijn aan het volkshuisvestelijk belang.'

De bewoners dachten daar anders over. Als voorbeeld van een efficiënte en goede restauratie namen zij het initiatief om Tuinstraat 6 te restaureren. De bewoners toonden aan dat ze met relatief weinig geld een goede restauratie tot stand konden brengen en hoopten op deze manier de argumenten tegen sloop kracht bij te zetten. Het resultaat zorgde ervoor dat de gemeentelijke monumentencommissie zich achter de bewoners schaarde en ook het Utrechtse Monumentenfonds was tegen sloop. K'77 besloot uiteindelijk toe te geven aan de protesten en de huisjes niet te slopen, maar op te knappen. Dit resulteerde gedurende het proces in een zeer ingrijpende restauratie waar vraagtekens bij kunnen worden gezet.

De huisjes werden grotendeels gesloopt. Op foto's uit die tijd is te zien dat slechts delen van de voorgevel bleven staan en de rest verdween onder de sloophamer. Wie nu door de Tuinstraat loopt ziet aan de ene kant woningen die in de plaats van de in 1959 gesloopte huisjes zijn geplaatst. Aan de andere kant staan de woningen die in 1987 grotendeels zijn opgebouwd. Op het eerste gezicht lijken de huisjes veel van hun oorspronkelijke gedaante behouden te hebben. Een blik aan de achterzijde toont echter aan dat het hofje niet meer is wat het geweest was. Omdat het hofje wel een belangrijke geschiedenis kent en de structuur van het arbeidershofje behouden is, geniet het complex de status van gemeentelijk monument.