Drieringensteeg 2

De synagoge der Nederlands Israëlitische Gemeente aan de Kortegracht is van groot cultuurhistorisch belang. Het complex bestaat uit een synagoge, met aan de straatkant twee woonhuizen die beiden dateren uit 1879. Tussen de synagoge en de twee woonhuizen bevindt zich een grote tuin die de samenhang tussen de drie gebouwen versterkt. Als onderdeel van het synagoge-complex hebben beide woonhuizen ook de status van rijksmonument.

De synagoge is in 1727 gebouwd. In Amersfoort waren de joden lange tijd welkom, terwijl andere steden de poorten voor hen sloten. Bovendien was van 1814 tot 1917 het opperrabbinaat in deze stad gevestigd. De toestroom van joden uit andere steden zorgde ervoor dat de synagoge te klein werd. In 1842 werd de synagoge vergroot met een halfronde uitbouw aan de zijde van de Muurhuizen en een nieuwe ingangspartij aan de Drieringensteeg. In de muren werden op middeleeuwse kerken geïnspireerde spitsboogvensters aangebracht, het is een typische uitdrukking van die tijd om oude stijlen opnieuw te gebruiken (neo-gotiek in dit geval).Het ontwerp voor de uitbreiding is gemaakt door de stadsarchitect B. Ruitenberg (heeft ook de Lutherse kerk in de Langestraat verbouwd).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de synagoge het zwaarst van alle Amersfoortse kerken getroffen: de synagoge werd geheel leeg geroofd. Het interieur werd in opdracht van het gemeentebestuur voor een belangrijk deel gesloopt. In 1943 vond voorlopig de laatste dienst plaats. Die zomer werd alles wat nog in de synagoge aanwezig was verkocht. De synagoge deed vervolgens dienst als opslagplaats voor aardappelen en meel.

Na de Tweede Wereldoorlog was de synagoge een ruïne, maar het complex werd gerestaureerd en de godsdienst en cultuur herleefden rond de Drieringensteeg. Een nieuw mikwe (badhuis) en een nieuw chewre (vergaderzaal) werden ingericht.

Op 12 december 2012 heeft de Joodse Gemeente Amersfoort haar synagoge en bijgebouw in eigendom overdragen aan Stadsherstel Midden-Nederland. Met de overdracht neemt Stadsherstel het zakelijk beheer en het onderhoud van de gebouwen voor haar rekening. De Joodse Gemeente zal de synagoge en het bijgebouw als resp. gebedshuis en ontmoetingsruimte blijven gebruiken.

Het doet de leden van de Joodse Gemeente pijn na bijna 300 jaar afstand te moeten doen van haar synagoge. De Gemeente weet zich echter getroost door de gedachte dat de continuïteit van de Joodse eredienst in Amersfoort, door deze overdracht, ook in de toekomst doorgang zal kunnen blijven vinden.